شناسایی ترکیبات شیمیایی و بررسی خواص ضد باکتریایی اسانس مریم نخودی طناز (tucreum chamaedrys l. ) رویش یافته در استان خراسان شمالی

چکیده زمینه و هدف: منطقه درکش در اداﻣﻪ ﻣﺮز ﺷﺮﻗﻲ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎی به هم ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻫﻴﺮﻛﺎﻧﻲ شمال ایران واقع شده است،که از ﻧﻈﺮ ﮔﯿﺎه ﺷﻨﺎسی دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشد و این منطقه را به ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ ای ﮐﻢ ﻧﻈﯿﺮ از ﮔﯿﺎهان داروﻳﻲ تبدیل کرده است. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﺒﻮد ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎی ﻋﻠﻤﻲ در ﻣﻮرد این ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎ و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎی اﻳـﻦ روﻳﺸﮕﺎه ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎﻱ گلدار tucreum chamaedrys l. ﺍﺯ ﻣﻨﻄﻘﻪ درکش ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ خراسان شمالی ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﻱ گردید. در این تحقیق علاوه بر مقایسه، درصد ترکیبات شیمیایی شناسایی شده موجود در اسانس با سایر مناطق، تاثیر ضد باکتریایی اسانس نیز بر روی باکتریهای گرم مثبت، گرم منفی و بی هوازی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش کار: ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎﻱ گلدار گیاه پس از جمع آوری و ﺧﺸﻚ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺩﻣﺎﻱ ﻣﺤﻴﻂ با ﺭﻭﺵ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﺑﺎ ﺑﺨﺎﺭ ﺁﺏ ﺍﺳﺎﻧﺲ ﮔﻴﺮﻱ ﺷﺪ. ﺍﺳﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﻚ ﻻﻳﻪ ﺭﻭﻏﻨﻲ ﺯﺭﺩ ﺭﻭﺷﻦ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺩﻩ 3/0 ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪ. ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﺳﺎﻧﺲ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﺎﺯ ﻛﺮﻭﻣﺎﺗﻮﮔﺮﺍﻑ ﻣﺘﺼﻞ ﺷـﺪﻩ ﺑه ﻃﻴﻒ ﺳـﻨﺞ ﺟﺮﻣﻲ (gc/ms) ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. سپس اثرات ضد میکروبی اسانس به وسیله دیسکهای کاغذی مخصوص به محیط کشت باکتری انتقال یافته و پس از مدت معمول اندازه گیری هاله عدم رشد، میزان اثر اسانس را نشان داد. یافته ها: هفده ترکیب در اسانس گیاه tucreum chamaedrys l. که هشتاد درصد اسانس را تشکیل می داد شناسایی گردید. جرماکرن دی(4/20%)، دلتا کادنین(9/14%) و ترانس بتا فارنسین(9/13%) اجزای اصلی اسانس بودند. همچنین اثرات ضد میکروبی اسانس نیز علیه باکتریهایescherichia coli ،salmunella ، clostridium perfringens و staphylococcus aureus و با استفاده از روش دیسک دفیوژن بررسی شد. نتیجه گیری: جرماکرن دی، دلتا کادنین و ترانس بتا فارنسین موجود در اسانس بررسی شده در این تحقیق بیشترین درصد را در مقایسه با ترکیبات شیمیایی شناسایی شده این گیاه در سایر مناطق ایران به خود اختصاص داده است. نتایج آزمایشات ضد باکتریایی نیز نشان داد اسانس این گیاه بر باکتری های گرم منفی تاثیر نداشته اما بر باکتری های گرم مثبت موثر بوده است، نظیر staphylococcus aureus و clostridium perfringen.